Let’s talk Period – Jalleecidda Alaabada Caadada

Jawaabaha su'aalahan waxa lagu sheegay fiidyow ku saabsan caafimaadka caadada oo ku baxaya luuqado kala duwan:

Waxa jira alaabada caadada oo

• la geliyo siilka (tampon, koobka caadada, saxanka caadada),
• loo isticmaalo dibadda siilka (buush, nigiska caadada),
• la isticmaalo halmar kaliya (tampon-ka, buushka halka mar la isticmaalo),
• dib loo isticmaali karo dhawr jeer (koobka caadada, saxanka caadada, buushka marada ah ama buushka dib loo isticmaalo, nigiska caadada).

Su'aalaha soo socda ayaa kaa caawin kara goortaad go'aansanayso:

• Sidee ayey u fududahay ama u adag tahay inaan isticmaalo alaabta?
• Sidee ayaan ku dareemayaa isticmaalka alaabta?
• Sidee ayaan iskaga tuuri karaa?
• Miyey jiraan biyo iyo goobo nadaafadeed oo loogu talogalay beddelista iyo dhaqista?
  Sababtoo ah, biyuhu waxay muhiim u yihiin dhaqista gacmaha iyo nadiifinta alaabada caadada hadday tahay in dib loo isticmaalo.
• Waa imisa qiimaheegu?
• Waa maxay saamaynta ay deegaanka ku leedahay?

Mararka qaar alaabo kala duwan ayey tahay in la tijaabiyo si loo helo tan ugu fiican. Tani sidoo kale waa isbeddeli kartaa marba marka ka dambaysa.

Kadib jirro ama qalliin ah aagga cawrada, waa inaad kala hadasho dhakhtar haween alaabta caadada ee aad isticmaali karto.

Cudbiga ama waraaqaha suuliga laguma taliyo in loo isticmaalo caadada.

Waxa kaliya la isticmaali karaa haddii wax kale la waayo.

Cudbiga iyo waraaqaha suuliga waxay si fudud u nuugi karaan bakteeriyada iyo jeermiska.

Tani waxay kordhin kartaa halista caabuqyada ee aagga cawrada.

Sidoo kale, wax uma nuugaan sida alaabada caadada.

• U beddelista si joogto ah alaabada caadadu waa muhiim si looga hortago caabuqyada. Waa in la beddelo muddo cayiman kadib. Macluumaad faahfaahsan waxa laga heli karaa xaashiyaha macluumaadka (PDF, 664 KB) (Infoblättern).
• Dhaqista gacmahaaga – sidoo kale kahor beddelista - waa muhiim si aysan bakteeriya ugu dhalan taasi oo keeni karta caabuqyo.
• Haddii alaabta caadada aan si joogto ah loo beddelin, bakteeriya ayaa ku dhalan karta. Bakteeriyadani waxay keeni kartaa waxa loo yaqaan toxic shock syndrome (eeg Toxisches Schocksyndrom | Gesundheitsportal).
  Laakiin ha warwarin: halistu waa mid hoosaysa, xataa haddii si dhab ah loo qaato.
• Waxa muhiim inaad ogaato: haddii alaabta caadada aad xirnaato muddo ka badan inta lagu taliyey oo kadib aad astaamo yeelato, waxa ugu fiican inaad dhakhtar aragto ama aad wacdo khadka tooska ah ee talada caafimaadka ee bilaashka ah 1450.

• Inta aadan gelin ama inta aadan ka saarin, had iyo jeer dhaq gacmahaaga.
  Tani waxay yaraysaa halista bakteeriyada geli karta siilka.
• Inaad si nafis u joogsado/fariisato ayaa fiican marka galinta alaabta.
  Tani waxay nogon kartaa ku fariisiga suuliga, taagnida (tusaale adigoo hal lug saaraya geerka saxanka qubayska) ama kadaloobsi.
• Xayrayn ayaa sidoo kale ku caawin karta marka gelinta.
  Waxa laga heli karaa farsmasiyada.
• Waxa muhiim ah inaad ogaato: alaabta caadadu waxba ma yeesho waxa loo yaqaan "bikronimada". Xuubka bikradu waa mid kala jiidma oo ma xiro afka siilka.
  Haddii kale, dhiigga caadadu dibadda uma soo bixi kareen.
  Dhakhtar haween sidoo kale waligii ma arki kareen in la isticmaalay tampon ama in kale.
  Alaabta caadada ee (siilka) la geliyo sidaas darteed ma dillaacin karaan xuubka bikrada.

Macluumaad ku saabsan xuubka bikrada oo luuqado badan ku qoran waxa laga heli karaa halkan: www.oegf.at.

Muddada dhiigga uurka iyo dhalmada kadib, waa inaan la isticmaalin alaabada caadada ee siilka la geliyo.

Wakhtigan waxa jira halis badan oo caabuq.

Kadib dhalmada, waxa muhiim ah in dhiiggu dhalmada kadib uu iska socdo oo ay nabaradu bogsadaan marka hore.

Marka tan la eego, buushashka ama nigiska caadada ayaa ugu fiican.

Marka la eego gudniinka xubinta taranka haweenka (weiblicher Genitalbeschneidung) (FGM/C), galinta alaabada caadada siilku waxay keeni kartaa xanuun, caabuq ama dhibaatooyin kale.

Marka la eego Gudniinka xubinta taranka haweenka nooca 3 (tolid), isticmaalka alaabada caadada ee la geliyo suurtogal ma aha.

• Agabka iyo walxaha ku jira alaabada caadadu waa kala duwan yihiin.
  Alaabada qaar, waxa ku jiri kara kiimikooyin ama cadarro.
  Markay sidaas tahay, waxa muhiim ah inaad beddesho alaabta.
• Walxaha waxa sida badan laga akhrin karaa baakadda.
• Warbaahinta marka la eego, waxa jira warbixino been ah oo soo noqnoqday oo ku saabsan biraha ku jira tampon-ada.
  Waxa la sheegaa inay galeen tampon-ada markii la soosaarayey iyo inay caafimaadka waxyeelo ku yihiin.
  Hase yeeshee, sida ay sheegayso Hay'adda Fadaraalka ee Qiimaynta Halista (Jarmalka), tampon-adu khatar kuma aha caafimaadka.

Tampon-no ama buushash bilaash ah waxa laga heli karaa halkan:

• Rote Box Vienna: www.wien.gv.at
• Xarumaha la-talinta haweenka ee Burgenland: Guudmar ku saabsan xarumaha waxa laga heli karaa Wir regeln das – Land Burgenland.
• Magaalada Salzburg: Stadt Salzburg – Periodenservicestelle

Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan alaabada caadada:

• Fiidyow (Jarmal, Turkish, Carabi): Alaabta caadada oo la sharraxay (Ready for Red): www.ready-for-red.at
• Websaytka (luuqado badan): Nadaafadda xilliga caadada (zanzu): www.zanzu.de
• Macluumaad ku qoran Luuqadda Dadka Maqalka Beelay (Sex, baff!, equalizent): www.sexbaff.at

Websaytyo (Jarmal):

• Waa tee alaabta caadada ee iigu fiican? (gesund-informiert.at): www.gesund-informiert.at
• Tampon-ada, buushashka iyo dheeraad (Feel-ok.at): www.feel-ok.at
• Sida loo isticmaalo tampon-ada, buushashka, koobabka iyo dheeraad (Rat auf Draht): www.rataufdraht.at
• Nadaafadda caadada (sexgesund.at): www.sexgesund.at

Barta koowaad ee lala xiriiro wixii su'aalo ku saabsan alaabada caadada:

• Dhakhaatiirta, gaar ahaan:

• Dhakhtarka haweenka
• Dhakhtarka Guud
• Dhakhtarka dugsiga

Raadinta dhakhtar: www.gesundheit.gv.at

• Xarumaha caafimaadka haweenka: www.frauengesundheit.at
• Xarumaha la-talinta haweenka iyo gabdhaha: www.frauenberatung.gv.at
• First Love Clinic (xarumaha la-talinta iyo la-talinta onlaynka ah ee loogu talogalay da'yarta isjecel, jinsinimada iyo xiriirada): www.firstlove.at
• Xarumaha dhallinta: www.boja.at
• Xarumaha la-talinta COURAGE (la-talinta dhanka habnololeedka dadka isku-jinsiga ah, labeebka iyo laboole-dheddigga): www.courage-beratung.at
• Taleefanada khadka tooska ah:

• Taleefanka khadka tooska ah ee talada caafimaadka 1450, waxa la helaa wakhti kasta si loogu sheego wixii cabasho ah iyo wixii hubinti la'aan ah:
  Taleefanka: 1450, www.1450.at/
• Adeegga haweenka: macluumaad bilaash ah oo ku saabsan dhammaan xaaladaha nolosha, Taleefanka: 0800 20 20 11 www.bmfwf.gv.at
• Rat auf Draht: Taleefanka: 147, www.rataufdraht.at

Fiidyowyo ku baxaya dhawr luuqadood oo ku saabsan daryeelka caafimaadka Austria:

• Fiidyowyo la ururiyey (Boortalka Caafimaadka Austria) www.gesundheit.gv.at